DE POSTGESCHIEDENIS VAN ZWOLLE

English version

NOORWEGEN

Tot 14 januari 1814 was Noorwegen onderdeel van het koninkrijk Denemarken. Tot het derde kwartaal van 1814 golden de Deense postale regels, tarieven, gewictsprogressie en munten.

Vanaf 28-03-1801 bestond het tarief van en naar Nederland uit het tarief via Hamburg tot Kopenhagen + binnenlands port tot Kopenhagen of Helsingør. Voor de tarieven tot Kopenhagen zie Denemarken.
Enkele binnenlandse posttarieven via Zweden tot Kopenhagen respectievelijk Helsingør:

munteenheid
Bergen
Christiania
28-03-1801
Lybske skilling
12
6
01-04-1810
Lybske skilling
16
13
01-07-1811
Lybske skilling
26 / 25
18 / 17
17-10-1812
Lybske skilling
32 / 31
24 / 23
06-03-1813
Riksbankskilling
39 / 36
24 / 21

Tussen februari 1808 en januari 1810 werd de route via Zweden door oorlogsomstandigheden onderbroken en werd de post over zee van Frederiksvaern en Frederikshavn vervoerd. Het port tot Frederikshavn was volgens onderstaand overzicht. Daarbij kwam het port tot Hamburg ad 8 Lybske skilling.

munteenheid
Bergen
Christiania
02-1808
Lybske skilling
14
8

Op 14 januari 1814 werd Noorwegen onafhankelijk. In het derde kwartaal 1814 werd als munteenheid de Noorse Thaler en Skilling Specie ingevoerd. 1 Noorse Specie Thaler = 120 Skilling Specie.
Op 2 september 1814 was er weer postuitwisseling mogelijk met het buitenland. Voor de briefuitwisseling tussen Noorwegen en de buurlanden Denemarken en Zweden werd een postale pariteit overeengekomen. De postroute van en naar Nederland liep via Zweden, Denemarken en Duitsland:

vooruitbetaald tot
via
binnenlands port
transitoport in Skilling banco
08-04-1815
Hamburg
tot Frederikshald
48
08-04-1815
Hamburg
tot Kongsvinger
48
08-04-1815
Stralsund
tot Frederikshald
16½
08-04-1815
Stralsund
tot Kongsvinger
20
01-06-1815
Lübeck
tot Zweedse grens
24
01-05-1833
Hamburg
Helsingborg
tot Fr.hald - Strömstadt
39
01-05-1833
Hamburg
Helsingborg
tot Kingsv. - Carlstad
39
01-05-1833
Hamburg
Helsingborg
tot Ala - Haparanda
44
01-05-1833
Hamburg
Ystad -
Greifswald
tot Fr.hald - Strömstadt
23
01-05-1833
Hamburg
Ystad -
Greifswald
tot Kingsv. - Carlstad
23
01-05-1833
Hamburg
Ystad -
Greifswald
tot Ala - Haparanda
28
16-11-1848
Hamburg
Zweden
6 Skilling specie
24
01-01-1852
Hamburg, Stettin
of Lübeck
Zweden
6 Skilling specie
14 Skilling specie
15-09-1852
Nederlandse
grens
Zweden
6 Skilling specie
24 Skilling specie

Op 1 juni 1820 kwam er ook een postroute over zee rechtstreeks naar Denemarken (Postconventie 1-6-1820). In 1827 kwam de eerste paketboot van het gouvernement tussen Frederiksvaern (tegenwoordig Stavern geheten) en Kopenhagen, het stoomschip Prinds Carl. Zij had aansluiting met de Consitutionen die de verbinding Christiania - Frederiksvaern - Christiansand onderhield. In 1842 verving de Christiania de Prinds Carl, die vervolgens de route van de Constitutionen ging doen. In 1847 kwam er een verbinding met Kiel, die door de Nordcap werd verzorgd.

Vele jaren was deze verbinding was alleen in het warmere deel van het jaar mogelijk, omdat de zee's-winters bevroren was. Dan werd de route over Zweden gevolgd. Pas met de komst van schroefstoomboten veranderde dit.

Paketboot Prinds Carl

Het port bestond uit het binnenlands port tot grenskantoor Laurvig + 14 Skilling specie zeeport + 35 riksbankskilling voor Frederikshavn - Hamburg en wijzigde als volgt:.

binnenlands port
zeeport in
Skilling specie
tot Hamburg
01-06-1820
tot Laurvig
14
35 RBS
08-04-1827
tot Frederiksvaern
16
10 Lybske skilling
06-03-1847
tot Frederiksvaern
of Laurvig
15
8 Lybske skilling
16-11-1848
6 Skilling specie
8
6 Lybske skilling
01-01-1852
6 Skilling specie
6
4 Lybske skilling
       
     
tot Nederlandse
grens
28-02-1852
6 Skilling specie
8
16 Skilling specie
15-09-1852
6 Skilling specie
15
9 Skilling specie
07-02-1853
6 Skilling specie
6
15 Skilling specie

De gouvernementsdienst werd vanaf 1859 geleidelijk overgenomen door particuliere ondernemingen, die al enige jaren de route op Hamburg verzorgden. Tussen 1853 en 1865 waren de volgende particuliere postboten in bedrijf op de Hamburg route:

scheepvaart-maatschappij
vanaf
Bergen
Bergenske Dampskibsselskab
1853
Nidelven
Nordenfjeldske Dampskibsselskab
1854
Norge
Bergenske Dampskibsselskab
1854
St. Olaf
Søndenfjeds Norske Dampskibsselskab
1855
Nordstjernen
Bergenske Dampskibsselskab
1855
Jupiter
Bergenske Dampskibsselskab
1856
Hakon Jarl
Nordenfjeldske Dampskibsselskab
1857
Finmarken
Bergenske Dampskibsselskab
1864

Op 1 januari 1855 geeft Noorwegen haar eerste postzegel uit. De Noorse tarieven voor brieven naar en uit Nederland vanaf 1 januari 1855 zijn in Skilling specie, voor de eerste gewichtsklasse tot 1 Lot = 15,5 gram en vanaf 28 mei 1872 tot 15 gram:

 

's-zomers via Denemarken en/of Duitsland

's-winters via Zweden
zeepost tot Rotterdam
01-01-1855
30 *)
36 *)
29-07-1857
30 *)
33 *)
??-09-1858
14 **)
01-01-1860
30 *)
32 *)
13-06-1864
24
26
10-08-1865
22 / 24 ***)
26 / 28
29-09-1865
19 / 23
26-03-1867
17 / 23
9
15-04-1868
12 / 16
 
24-10-1868
12 / 18
22-06-1869
10 / 18
25-04-1870
6
06-01-1873
9 / 18
05-10-1871
(of -07-1869)
5
 
GPU / UPU
01-07-1875
6 / 12 Skilling specie
01-01-1877
20 / 40 öre

*) Voor bestemmingen in Nederland tot en met 30 km van de grens golden tot 1-1-1864 lagere tarieven; voor de 1e gewichtsklasse: 3 skilling minder.

**) Met de stoomschepen Anna en (vanaf medio 1862) Amicitia van rederij W.S. Burger & Zn werd een verbinding tussen Bergen, Rotterdam en Hull onderhouden. De geadresseerde in Nederland moest voor zo verstuurde brieven uit Noorwegen nog 30 cent port betalen voor het traject vanaf Rotterdam tot aan de bestemming (later 20 cent).

***) tarief voor vooruitbetaald verzonden / ongefrankeerd ontvangen.

Het Nederlands tarief werd ingaande 1 december 1815 voor een brief van of naar Noorwegen, betaald tot Hamburg, tot 1 lood (vanaf 1-1-1829 tot 16 wigtjes): 10 stuiver.
Vanaf 1-1-1827: 35 cent en vanaf 1-2-1852 tot 15 wigtjes: 30 cent (voor bestemmingen in Nederland tot en met 30 km van de grens: 25 cent).

Vanaf 1848 kon post via Pruisen en Zweden tot bestemming worden gefrankeerd. Het port werd op 1 april 1848 via Hamburg 50 cent en via Bremen 40 cent, volgens de Nederlandse gewichtsprogressie.

Brief van Zwolle via Hamburg en Strömstad, Zweden naar Drammen, Noorwegen, 7-4-1848. Stempel ZWOLLE / FRANCO in blauw. De rode streep op de voorzijde geeft ook aan dat de brief franco, dus vooruitbetaald is verzonden. Port betaald door de afzender, genoteerd op de achterzijde: 50 cent.

De Nederlandse tarieven voor brieven naar en uit Noorwegen waren vanaf april 1851:

 
via
wigtjes
Nederlands aandeel in cent
Duits aandeel
in Sgr
zeepost + aandeel Zweden
in Sgr
Noors aandeel in Sgr
totaal
in cent
01-04-1851
Stettin -
Stockholm
15
10 *)
3
8
95 *)
01-04-1851
Stralsund -
Ystad
15
10 *)
3
8
95 *)
01-02-1852
Hamburg
15
10 *)
3
6
65 *)
01-07-1852
Stettin -
Stockholm
15
10 *)
3
5
75 *)
01-07-1852
Stralsund -
Ystad
15
10 *)
3
5
75 *)
     
Nederlands + Duits
aandeel in cent
01-01-1864
Stettin -
Stockholm
15
20 / 25 **)
65 / 70 **)
01-01-1864
Stralsund -
Ystad
15
20 / 25
65 / 70
06-02-1864
Warnemünde -
Ystad
15
20 / 25
65 / 70
01-04-1864
Lübeck
15
20 / 25
60 / 65
       
Duits + Noors aandeel in Sgr
 
01-05-1865
Pruisen
15
5
8¼ / 8¾
55 / 60
01-08-1865
Pruisen
15
5
7 / 8
50 / 55
's-winters
Pruisen
15
5
7½ / 8½
50 / 55
24-10-1865
Pruisen
15
5
6 / 7½
45 / 50
01-05-1868
Noordduitse
Bond
15
5
3½ / 5
30 / 35
01-10-1868
Noordduitse
Bond
15
5
1 / 2
2½ / 3
30 / 35
15-01-1873
Duitsland
15
20 / 35
     
 
01-04-1867
Kopenhagen
15
40 / 50
01-11-1868
Kopenhagen
15
35 / 50

*) Voor bestemmingen in Nederland tot en met 30 km van de grens golden tot 1-1-1864 lagere tarieven; voor de 1e gewichtsklasse: 5 cent minder.

**) tarief voor vooruitbetaald verzonden / ongefrankeerd ontvangen.

Omrekening munteenheden: 1 Silbergroschen = 6 cent.
Bij de omrekening van Silbergroschen in cent werd in Nederland bij de tariefberekening op vijf cent naar boven afgerond, behalve 1 Silbergroschen, die werd naar beneden afgerond op 5 cent.


Brief van Zwolle via Duitsland en Christiania (nu geheten Oslo) naar Soon (nu geheten Son), 25 juni 1873. Tarief 15-1-1873 t/m 30-6-1875, 0 - 15 wigtjes: 20 cent. Gefrankeerd met 2 x 10 cent 1872 uitgave.


Met de stoomschepen Anna en later Amicitia van rederij W.S. Burger & Zn kon vanaf 18 september 1858 post worden vervoerd van Rotterdam via Hull tot Bergen. De afzender moest het binnenlands port betalen (Circulaire 551). De geadresseerde in Noorwegen betaalde 14 Skilling specie port voor het traject vanaf Bergen. Op 25 april 1870 werd dit verlaagd, zie de tabel van de Noorse tarieven hierboven.


Laatst bijgewerkt op 15.09.2023 10:22 uur.

Copyright © 2019 - G.L. van Welie FRPSL
Secretaris van de Nederlandse Academie voor Filatelie
Representative of the Royal Philatelic Society London for the Netherlands

Niets uit deze website mag worden gekopieerd, verspreid en/of gepubliceerd zonder schriftelijke toestemming van de auteur.

Heeft u aanvullingen of opmerkingen?

home