Tot 14 januari 1814 was Noorwegen onderdeel van het koninkrijk Denemarken. Tot het derde kwartaal van 1814 golden de Deense postale regels, tarieven, gewictsprogressie en munten.
Vanaf 28-03-1801 bestond het tarief van en naar Nederland uit het tarief via Hamburg tot Kopenhagen + binnenlands port tot Kopenhagen of Helsingør. Voor de tarieven tot Kopenhagen zie Denemarken.
Enkele binnenlandse posttarieven via Zweden tot Kopenhagen respectievelijk Helsingør:
munteenheid |
Bergen |
Christiania |
|
28-03-1801 |
Lybske skilling |
12 |
6 |
01-04-1810 |
Lybske skilling |
16 |
13 |
01-07-1811 |
Lybske skilling |
26 / 25 |
18 / 17 |
17-10-1812 |
Lybske skilling |
32 / 31 |
24 / 23 |
06-03-1813 |
Riksbankskilling |
39 / 36 |
24 / 21 |
Tussen februari 1808 en januari 1810 werd de route via Zweden door oorlogsomstandigheden onderbroken en werd de post over zee van Frederiksvaern en Frederikshavn vervoerd. Het port tot Frederikshavn was volgens onderstaand overzicht. Daarbij kwam het port tot Hamburg ad 8 Lybske skilling.
munteenheid |
Bergen |
Christiania |
|
02-1808 |
Lybske skilling |
14 |
8 |
Op 14 januari 1814 werd Noorwegen onafhankelijk. In het derde kwartaal 1814 werd als munteenheid de Noorse Thaler en Skilling Specie ingevoerd. 1 Noorse Specie Thaler = 120 Skilling Specie.
Op 2 september 1814 was er weer postuitwisseling mogelijk met het buitenland. Voor de briefuitwisseling tussen Noorwegen en de buurlanden Denemarken en Zweden werd een postale pariteit overeengekomen. De postroute van en naar Nederland liep via Zweden, Denemarken en Duitsland:
vooruitbetaald tot |
via |
binnenlands port |
transitoport in
Skilling banco |
|
08-04-1815 |
Hamburg |
tot Frederikshald |
48 |
|
08-04-1815 |
Hamburg |
tot Kongsvinger |
48 |
|
08-04-1815 |
Stralsund |
tot Frederikshald |
16½ |
|
08-04-1815 |
Stralsund |
tot Kongsvinger |
20 |
|
01-06-1815 |
Lübeck |
tot Zweedse grens |
24 |
|
01-05-1833 |
Hamburg |
Helsingborg |
tot Fr.hald - Strömstadt |
39 |
01-05-1833 |
Hamburg |
Helsingborg |
tot Kingsv. - Carlstad |
39 |
01-05-1833 |
Hamburg |
Helsingborg |
tot Ala - Haparanda |
44 |
01-05-1833 |
Hamburg |
Ystad - Greifswald |
tot Fr.hald - Strömstadt |
23 |
01-05-1833 |
Hamburg |
Ystad - Greifswald |
tot Kingsv. - Carlstad |
23 |
01-05-1833 |
Hamburg |
Ystad - Greifswald |
tot Ala - Haparanda |
28 |
16-11-1848 |
Hamburg |
Zweden |
6 Skilling specie |
24 |
01-01-1852 |
Hamburg, Stettin of Lübeck |
Zweden |
6 Skilling specie |
14 Skilling specie |
15-09-1852 |
Nederlandse grens |
Zweden |
6 Skilling specie |
24 Skilling specie |
Op 1 juni 1820 kwam er ook een postroute over zee rechtstreeks naar Denemarken (Postconventie 1-6-1820). In 1827 kwam de eerste paketboot van het gouvernement tussen Frederiksvaern (tegenwoordig Stavern geheten) en Kopenhagen, het stoomschip Prinds Carl. Zij had aansluiting met de Consitutionen die de verbinding Christiania - Frederiksvaern - Christiansand onderhield. In 1842 verving de Christiania de Prinds Carl, die vervolgens de route van de Constitutionen ging doen. In 1847 kwam er een verbinding met Kiel, die door de Nordcap werd verzorgd.
Vele jaren was deze verbinding was alleen in het warmere deel van het jaar mogelijk, omdat de zee's-winters bevroren was. Dan werd de route over Zweden gevolgd. Pas met de komst van schroefstoomboten veranderde dit.
Paketboot Prinds Carl
Het port bestond uit het binnenlands port tot grenskantoor Laurvig + 14 Skilling specie zeeport + 35 riksbankskilling voor Frederikshavn - Hamburg en wijzigde als volgt:.
binnenlands port |
zeeport in Skilling specie |
tot Hamburg |
|
01-06-1820 |
tot Laurvig |
14 |
35 RBS |
08-04-1827 |
tot Frederiksvaern |
16 |
10 Lybske skilling |
06-03-1847 |
tot Frederiksvaern of Laurvig |
15 |
8 Lybske skilling |
16-11-1848 |
6 Skilling specie
|
8 |
6 Lybske skilling |
01-01-1852 |
6 Skilling specie |
6 |
4 Lybske skilling |
tot Nederlandse grens |
|||
28-02-1852 |
6 Skilling specie
|
8 |
16 Skilling specie |
15-09-1852 |
6 Skilling specie |
15 |
9 Skilling specie |
07-02-1853 |
6 Skilling specie
|
6 |
15 Skilling specie |
De gouvernementsdienst werd vanaf 1859 geleidelijk overgenomen door particuliere ondernemingen, die al enige jaren de route op Hamburg verzorgden. Tussen 1853 en 1865 waren de volgende particuliere postboten in bedrijf op de Hamburg route:
scheepvaart-maatschappij |
vanaf |
|
Bergen |
Bergenske Dampskibsselskab |
1853 |
Nidelven |
Nordenfjeldske Dampskibsselskab |
1854 |
Norge |
Bergenske Dampskibsselskab |
1854 |
St. Olaf |
Søndenfjeds Norske Dampskibsselskab |
1855 |
Nordstjernen |
Bergenske Dampskibsselskab |
1855 |
Jupiter |
Bergenske Dampskibsselskab |
1856 |
Hakon Jarl |
Nordenfjeldske Dampskibsselskab |
1857 |
Finmarken |
Bergenske Dampskibsselskab |
1864 |
Op 1 januari 1855 geeft Noorwegen haar eerste postzegel uit. De Noorse tarieven voor brieven naar en uit Nederland vanaf 1 januari 1855 zijn in Skilling specie, voor de eerste gewichtsklasse tot 1 Lot = 15,5 gram en vanaf 28 mei 1872 tot 15 gram:
's-zomers via Denemarken en/of Duitsland |
's-winters via Zweden |
zeepost tot Rotterdam |
|
01-01-1855 |
30 *) |
36 *) |
|
29-07-1857 |
30 *) |
33 *) |
|
??-09-1858 |
14 **) |
||
01-01-1860 |
30 *) |
32 *) |
|
13-06-1864 |
24 |
26 |
|
10-08-1865 |
22 / 24 ***) |
26 / 28 |
|
29-09-1865 |
19 / 23 |
||
26-03-1867 |
17 / 23 |
9 |
|
15-04-1868 |
12 / 16 |
||
24-10-1868 |
12 / 18 |
||
22-06-1869 |
10 / 18 |
||
25-04-1870 |
6 |
||
06-01-1873 |
9 / 18 |
||
05-10-1871 (of -07-1869) |
5 |
||
GPU / UPU |
|||
01-07-1875 |
6 / 12 Skilling specie |
||
01-01-1877 |
20 / 40 öre |
*) Voor bestemmingen in Nederland tot en met 30 km van de grens golden tot 1-1-1864 lagere tarieven; voor de 1e gewichtsklasse: 3 skilling minder.
**) Met de stoomschepen Anna en (vanaf medio 1862) Amicitia van rederij W.S. Burger & Zn werd een verbinding tussen Bergen, Rotterdam en Hull onderhouden. De geadresseerde in Nederland moest voor zo verstuurde brieven uit Noorwegen nog 30 cent port betalen voor het traject vanaf Rotterdam tot aan de bestemming (later 20 cent).
***) tarief voor vooruitbetaald verzonden / ongefrankeerd ontvangen.
Het Nederlands tarief werd ingaande 1 december 1815 voor een brief van of naar Noorwegen, betaald tot Hamburg, tot 1 lood (vanaf 1-1-1829 tot 16 wigtjes): 10 stuiver.
Vanaf 1-1-1827: 35 cent en vanaf 1-2-1852 tot 15 wigtjes: 30 cent (voor bestemmingen in Nederland tot en met 30 km van de grens: 25 cent).
Vanaf 1848 kon post via Pruisen en Zweden tot bestemming worden gefrankeerd. Het port werd op 1 april 1848 via Hamburg 50 cent en via Bremen 40 cent, volgens de Nederlandse gewichtsprogressie.
Brief van Zwolle via Hamburg en Strömstad, Zweden naar Drammen, Noorwegen, 7-4-1848. Stempel ZWOLLE / FRANCO in blauw. De rode streep op de voorzijde geeft ook aan dat de brief franco, dus vooruitbetaald is verzonden. Port betaald door de afzender, genoteerd op de achterzijde: 50 cent.
De Nederlandse tarieven voor brieven naar en uit Noorwegen waren vanaf april 1851:
via |
wigtjes |
Nederlands aandeel
in cent |
Duits aandeel in Sgr |
zeepost + aandeel Zweden in Sgr |
Noors aandeel in Sgr |
totaal in cent |
|
01-04-1851 |
Stettin - Stockholm |
15 |
10 *) |
3 |
8 |
2½ |
95 *) |
01-04-1851 |
Stralsund - Ystad |
15 |
10 *) |
3 |
8 |
2½ |
95 *) |
01-02-1852 |
Hamburg |
15 |
10 *) |
3 |
6 |
65 *) |
|
01-07-1852 |
Stettin - Stockholm |
15 |
10 *) |
3 |
5 |
2½ |
75 *) |
01-07-1852 |
Stralsund - Ystad |
15 |
10 *) |
3 |
5 |
2½ |
75 *) |
Nederlands + Duits aandeel in cent |
|||||||
01-01-1864 |
Stettin - Stockholm |
15 |
20
/ 25 **)
|
7½ |
65 / 70 **) |
||
01-01-1864 |
Stralsund - Ystad |
15 |
20 / 25
|
7½ |
65 / 70 |
||
06-02-1864 |
Warnemünde - Ystad |
15 |
20 / 25
|
7½ |
65 / 70 |
||
01-04-1864 |
Lübeck |
15 |
20 / 25 |
6½ |
60 / 65 |
||
Duits + Noors aandeel in Sgr |
|||||||
01-05-1865 |
Pruisen |
15 |
5
|
8¼ / 8¾
|
55 / 60 |
||
01-08-1865 |
Pruisen |
15 |
5
|
7 / 8
|
50 / 55 |
||
's-winters |
Pruisen |
15 |
5
|
7½ / 8½
|
50 / 55 |
||
24-10-1865 |
Pruisen |
15 |
5 |
6 / 7½
|
45 / 50 |
||
01-05-1868 |
Noordduitse
Bond |
15 |
5 |
3½ / 5 |
30 / 35 |
||
01-10-1868 |
Noordduitse Bond |
15 |
5 |
1 / 2 |
2½ / 3 |
30 / 35 |
|
15-01-1873 |
Duitsland |
15 |
20 / 35 |
||||
01-04-1867 |
Kopenhagen |
15 |
40 / 50 |
||||
01-11-1868 |
Kopenhagen |
15 |
35 / 50 |
*) Voor bestemmingen in Nederland tot en met 30 km van de grens golden tot 1-1-1864 lagere tarieven; voor de 1e gewichtsklasse: 5 cent minder.
**) tarief voor vooruitbetaald verzonden / ongefrankeerd ontvangen.
Omrekening munteenheden: 1 Silbergroschen = 6 cent.
Bij de omrekening van Silbergroschen in cent werd in Nederland bij de tariefberekening op vijf cent naar boven afgerond, behalve 1 Silbergroschen, die werd naar beneden afgerond op 5 cent.
Brief van Zwolle via Duitsland en Christiania (nu geheten Oslo) naar Soon (nu geheten Son), 25 juni 1873. Tarief 15-1-1873 t/m 30-6-1875, 0 - 15 wigtjes: 20 cent. Gefrankeerd met 2 x 10 cent 1872 uitgave.
Met de stoomschepen Anna en later Amicitia van rederij W.S. Burger & Zn kon vanaf 18 september 1858 post worden vervoerd van Rotterdam via Hull tot Bergen. De afzender moest het binnenlands port betalen (Circulaire 551). De geadresseerde in Noorwegen betaalde 14 Skilling specie port voor het traject vanaf Bergen. Op 25 april 1870 werd dit verlaagd, zie de tabel van de Noorse tarieven hierboven.
Laatst bijgewerkt op
15.09.2023 10:22
uur.
Copyright © 2019 -
G.L. van Welie FRPSL
Secretaris van de Nederlandse Academie voor Filatelie
Representative of the Royal Philatelic Society London for the Netherlands
Niets uit deze website mag worden gekopieerd, verspreid en/of gepubliceerd zonder schriftelijke toestemming van de auteur.
Heeft u aanvullingen of opmerkingen?